Starzenie się

Starzenie się, jest procesem definiowanym przez naukę jako „zmniejszona funkcjonalność oraz zdolność rezerwowa we wszystkich narządach, co powoduje zwiększenie prawdopodobieństwa choroby wraz z wiekiem”. W wyniku tego procesu możliwości adaptacyjne na bodźce środowiskowe naszych organów, w tym naszej skóry, zmniejszają się. Starzenie się naszej skóry to konsekwencja wpływu naszych genów oraz czynników środowiskowych.

Na czym polega starzenie się skóry?

Chcesz wiedzieć więcej o starzeniu się? Poznaj wroga od podszewki! Starzenie to proces fizjologiczny, obejmujący obniżenie aktywności biologicznej komórek naszego organizmu, utratę zdolności do adaptacji oraz zwolnienie procesów naprawczych. Na skórze proces starzenia objawia się suchością (wynikająca z utraty zdolności do wiązania wody i zatrzymywania jej w naskórku), skóra traci elastyczność, ulega odwodnieniu, a naskórek staje się cieńszy i szorstki. Spada tempo namnażania komórek naskórka, fibroblasty zmniejszają swoją aktywność, przez co osłabieniu ulegają włókna kolagenowe i elastynowe, ujawniając zmarszczki. Dotyczy to przede wszystkim skóry na twarzy, szyi, dekolcie oraz na grzbietowej powierzchni dłoni i przedramion.

W zależności od ich głębokości wyróżnia się zmarszczki powierzchowne i głębokie. Skórze starzejącej się może towarzyszyć również niezależna od niedokrwistości bladość. W wyniku zaburzenia procesu melanogenezy oraz zmian w układzie naczyniowym skóry mogą występować liczne przebarwienia, odbarwienia oraz teleangiektazje. Widoczne mogą stać się starcze naczyniaki, plamy soczewicowate i włókniaki. W zaawansowanym starzeniu skóry mogą pojawić się zaburzenia rogowacenia, brodawki łojotokowe, oraz zmiany przednowotworowe i raki podstawno- czy kolczysto-komórkowe.

Czy starzenie się to proces?

Starzenie się jest naturalnym procesem, który wpływa na naszą skórę i jej zdolność do adaptacji na zmieniające się warunki. Ten proces składa się z dwóch rodzajów starzenia: wewnątrz- i zewnątrzpochodnego. Wewnątrzpochodne starzenie związane jest z genetyką, a zewnątrzpochodne z czynnikami środowiskowymi, w tym przede wszystkim promieniowaniem UV.

Wraz z wiekiem nasza skóra staje się coraz bardziej sucha i mniej elastyczna, co powoduje pojawianie się zmarszczek oraz przebarwień. Zmniejsza się również tempo namnażania się komórek naskórka, a włókna kolagenowe i elastynowe ulegają osłabieniu.

Niemniej jednak, mimo że proces starzenia się jest nieunikniony, istnieją sposoby na utrzymanie skóry w dobrej kondycji przez dłuższy czas. Zdrowy styl życia, odpowiednia dieta, regularna aktywność fizyczna oraz stosowanie odpowiednich kosmetyków mogą pomóc w zachowaniu młodzieńczego wyglądu skóry.

Starzenie się to proces naturalny, którego nie da się uniknąć, ale dbając o naszą skórę i stosując odpowiednie metody pielęgnacyjne, możemy zminimalizować jego negatywne skutki.

Jakie są typy starzenia się?

Na zmiany zachodzące w skórze wpływają jednocześnie dwa procesy: starzenie wewnątrz i zewnątrzpochodne. Proces starzenia się skóry związany z mechanizmami wrodzonymi, genetycznymi to starzenie wewnątrzpochodne, a proces starzenia się skóry związany z wpływem środowiska zewnętrznego — fotostarzenie (starzenie zewnątrzpochodne).

Starzenie egzogenne uwarunkowane jest działaniem czynników zewnętrznych, takich jak dym papierosowy, promieniowanie UV, zanieczyszczenia środowiska, nieprawidłowa pielęgnacja czy zła dieta. Wszystkie rodzaje starzenia się skóry nakładają się na siebie i mają wspólne mechanizmy biologiczne, biochemiczne i molekularne. Są one silnie związane z wytwarzaniem wolnych rodników (ROS). Stres oksydacyjny to najbardziej szkodliwy czynnik w starzeniu się skóry.

Istnieje kilka teorii, które starają się wytłumaczyć przyczyny i źródła starzenia się. Można je podzielić na teorie niegenetyczne, genetyczne i fizjologiczne.

Jakie są teorie niegenetyczne dotyczące starzenia się?

Jeśli chodzi o teorie niegenetyczne bazują one na gromadzeniu się w ustroju substancji szkodliwych. Degradacja i obniżenie aktywności systemów fizjologicznych to teoria fizjologiczna, a zaburzenia na poziomie DNA – genetyczna. Wśród teorii, można wyróżnić teorię programowanej śmierci komórki (odpornościowa, ograniczonej liczby podziałów, samolubnego genu, genowa) oraz teorie kumulacji błędów (wolnorodnikowa, zaburzeń białkowych, mitochondrialna, błonowa).

Teoria genowa

Teoria genowa zakłada, że w jądrach komórkowych komórek jądrzastych, w DNA umiejscowione są geny odpowiedzialne za tempo i charakter starzenia się. Starość nie zależy tylko od zewnątrzpochodnych mutacji, ale również od zahamowania możliwości naprawczych DNA. Prawdopodobnie kluczową rolę w procesie starzenia odgrywają endogenne uszkodzenia jądrowego DNA. Dowody dotyczące uszkodzenia struktur DNA oraz zaburzenia zdolności do jego naprawy, jako czynników przyspieszających proces starzenia, pochodzą przede wszystkim z badań nad takimi schorzeniami, jak choroba Hutchinsona-Gilforga (HGP), zespół Wernera czy Cockayne’a. Obecnie zidentyfikowano około 100 genów, które mogą być odpowiedzialne za starzenie się skóry.

Teoria telomerowa

zakłada, że starzenie komórek warunkuje skracanie się telomerów, czyli końcówek chromosomów eukariotycznych, co ogranicza liczbę podziałów komórkowych. Teoria ograniczonej liczby podziałów – teoria Hayflicka – zgodnie z tą teorią komórka może podzielić się tylko określoną ilość razy, po czym umiera. Wraz z wiekiem zmniejsza się aktywność telomerazy (enzym odpowiada za zachowanie stałej długości telomerów).

Teoria zaburzeń białkowych

uznaje, że starzeniu towarzyszy zmniejszenie syntezy białka, co upośledza prawidłowe funkcjonowanie komórek.

Teoria błonowa

z kolei zakłada, że z wiekiem dochodzi do zmiany w składzie błony komórkowej i wzrostu zawartości lipidów. Błony są bardziej sztywne i lepkie. Transport przez błony jest utrudniony, a substancje toksyczne gromadzą się w komórkach. Istotne znacznie może mieć glikoproteina – tzw. „antygen starości”, która pojawia się w składzie błon wraz z wiekiem.

Teoria mitochondrialna

Według teorii mitochondrialnej śmierć komórek może się również wiązać z zaburzeniami w obrębie mitochondriów. Wraz z wiekiem maleje ich liczba oraz aktywność, co powoduje zmniejszenie wytwarzania adenozynotrifosforanu (ATP). Ponieważ wciąż zwiększa się liczba uszkodzeń niepodlegających systemowi naprawy, następuje dodatkowa redukcja liczby ATP oraz upośledzenie zdolności regeneracyjnych komórek. Istnieje również teoria neuroendokrynna, zwana również teorią sieciowania – „cross-linking”. Wraz z wiekiem zwiększa się liczba dodatkowych wiązań poprzecznych w cząsteczkach o długim okresie półtrwania. Spowodowane jest to przez wolne rodniki oraz produkty peroksydacji lipidów. Sieciowanie dotyczy białek oraz samych kwasów nukleinowych. Skutkiem mogą być zaburzenia w transporcie komórkowym, zahamowanie bądź zaburzenia w replikacji DNA.

Dlaczego skóra się starzeje?

Proces starzenia się skóry jest naturalnym i nieuniknionym procesem fizjologicznym, związanym z pojawiającym się wraz z wiekiem spadkiem aktywności komórek organizmu oraz zmniejszeniem jego zdolności regeneracyjnych i adaptacyjnych. Klinicznie, starzejąca się skóra manifestuje się zmarszczkami, wiotkością i suchością, zanikiem naskórka i pogrubieniem jego warstwy rogowej, ścieńczeniem skóry właściwej, zaburzeniami barwnikowymi, teleangiektazjami, tworzeniem się licznych ognisk rogowacenia słonecznego czy brodawek łojotokowych. Najistotniejsza wydaje się więc być utrata wraz z wiekiem prawidłowej budowy skóry, zmniejszenie biologicznej aktywności jej komórek i spowolnienie procesów regeneracyjnych, co powoduje utratę sprężystości i elastyczności (spadek aktywności fibroblastów, degradacja włókien kolagenowych i elastynowych).

W miarę postępowania procesu starzenia na twarzy powstają różnorodne zmiany strukturalne, np. wiotkość powiek, tworzenie zmarszczek mimicznych, trapezoidalny kształt dolnej części twarzy bez zachowanego owalu twarzy, nasilanie się fałdów nosowo-wargowych, linii marionetek tzw. zmarszczek smutku czy zmarszczek wokół ust. Oprócz wiotczenia skóry dochodzi także do stopniowej utraty napięcia mięśni, zmian w układzie kostnym czaszki i zaniku tkanki podskórnej.

Jak ocenić starzenie się skóry?

Nasilenie procesu starzenia się skóry ocenia się w skali Glogau’a. Według tej klasyfikacji wyróżniamy zmiany łagodne (28-35 lat), zmiany średnio nasilone (35-50 lat), zmiany zaawansowane (50-60 lat) oraz zmiany bardzo nasilone (powyżej 65 lat). Zmiany łagodne charakteryzuje brak rogowacenia i obecność zmarszczek mimicznych. Zmianom średnio nasilonym towarzyszą żółte przebarwienia skóry będące w istocie niewielkimi ogniskami rogowacenia słonecznego. Pojawiają się zmarszczki statyczne, linie śmiechowe oraz drobne bliznowacenia. W zmianach zaawansowanych natomiast obecne są wyraźne żółte ogniska rogowacenia słonecznego oraz teleangiektazje. Zmarszczki i bruzdy widoczne są cały czas, jak również zmiany o charakterze zbliznowaceń. Z kolei w zmianach bardzo nasilonych dochodzi do wyraźnego pogłębienia zmarszczek, bruzd i linii na twarzy.

Starzenie się – jaka jest skuteczna profilatyka?

NAJWAŻNIEJSZE METODY ZAPOBIEGANIA STARZENIU SIĘ SKÓRY TO:

• zdrowe odżywianie;
• odpowiednie nawadnianie;
• aktywność fizyczna;
• pielęgnacja ciała;
• unikanie stresu;
• dbałość o higienę snu;
• profilaktyka i leczenie chorób;
• terapia hormonalna;
• stosowanie zabiegów i procedur odmładzających.

Jaki jest odpowiednia dieta przeciw starzeniu się?

Badania naukowe dowodzą, że cukier a dokładnie glukoza niszczy kolagen. Cząsteczki glukozy przyczepiają się do cząsteczek kolagenu i skracają ich żywotność. Proces ten nazywany jest glikacją. Skutek dla skóry? Starzenie się – utrata jędrności skóry, zwiotczenia i zmarszczki. Ta sama reakcja zachodzi po spożywaniu węglowodanów o wysokim indeksie glikemicznym, które podczas trawienia przekształcają się w glukozę. Dla zachowania młodości, najlepsza jest więc dieta bogata w przeciwutleniacze, białko, węglowodany o niskim indeksie glikemicznym oraz zdrowe tłuszcze. W walce z glikacją, wspomaga nas więc odpowiednia dieta oraz pielęgnacja kosmetyczna, zwłaszcza peptydy, szczególnie ten nazwany karnozyną. Jest to jeden ze współczesnych eliksirów młodości. Udowodniono, że karnozyna odwraca procesy starzenia – przedłuża życie komórek, przedłużając odstępy między ich podziałami.

Czy kolagen powsztrzymuje starzenie się?

Kolagen jest szeroko rozpowszechnionym zewnątrzkomórkowym białkiem zwierzęcym, stanowiącym główny komponent strukturalny skóry właściwej. Ze względu na swoje właściwości biologiczne jest powszechnie stosowany w przemyśle kosmetycznym, farmaceutycznym oraz medycynie estetycznej. Potencjał terapeutyczny anti-age, jaki kryje się w kolagenie, wykorzystywany jest w medycynie estetycznej od niemal 30 lat w mało-inwazyjnych zabiegach z zastosowaniem wypełniaczy tkankowych. Stosowane produkty kolagenowe różnią się pochodzeniem białka, rodzajem jego modyfikacji, wskazaniami oraz długością trwania efektu. Najnowsze badania wskazują, że warto zwrócić uwagę na kolagen również w aspekcie suplementacji diety, które może wpływać korzystnie na opóźnienie efektów chronologicznego starzenia się skóry. Naturalny kolagen ma zbyt dużą cząsteczkę, aby podać od zewnątrz i żeby wniknął głębiej w skórę (np. w serum czy kremie). Ale możemy go jeść. Żelatyna to niedrogi, dostępny w każdym sklepie eliksir młodości. To właściwie sproszkowany kolagen.

Czy uzupełnienie kwasu hialuronowego zatrzyma starzenie się?

Niebagatelną rolę w procesie starzenia się skóry odgrywa także kwas hialuronowy (a raczej zmniejszanie się jego zasobów, które rozpoczyna się już po 25. roku życia) oraz zaburzenie funkcji hialuronidazy – enzymu rozkładającego go (powoduje to zagęszczenie struktury żelu, który tworzy kwas hialuronowy z wodą, wskutek odkładania się nierozłożonego przez enzym kwasu, w efekcie utrudnia to wymianę materii pomiędzy komórkami a otoczeniem, co zaś bardzo niekorzystnie wpływa na stan skóry). W tym kontekście mówi się nawet o hialuronowym mechanizmie starzenia się skóry. Obecność kwasu hialuronowego w skórze w optymalnej ilości jest tak istotna, ponieważ niemal jego połowa zawarta w organizmie występuje właśnie w skórze, w dużej mierze wpływając na jej prawidłową fizjologię i wygląd. Warto zatem pomyśleć o uzupełnianiu jego niedoborów. Obecnie jest to możliwe, gdyż w aptekach dostępne są tabletki z kwasem hialuronowym.

Czy unikanie stresu i stresu… oksydacyjnego zatrzyma proces starzenia?

Stres oksydacyjny to jedna z elementarnych przyczyn starzenia naszej skóry. Definiuje się go, jako zaburzenie równowagi między wpływem reaktywnych form tlenu nazywanych ROS, a naszą naturalną zdolnością organizmu do usuwania lub naprawy uszkodzeń powstających w wyniku aktywności ROS. Często mówi się, że reaktywne formy tlenu działają wyłącznie niekorzystnie na nasz organizm. Wiele badań sugeruje, reaktywne formy tlenu odgrywają w naszym organizmie również pozytywne znaczenie.

W rzeczywistości niekorzystne są nie same ROS, ale stres oksydacyjny, czyli moment, w który aktywność ROS jest zbyt wysoka lub obniżona zostaje nasza naturalna zdolność organizmu do obrony przed nimi. Przykładowo znaczne zwiększenie aktywności reaktywnych form tlenu na naszej skórze, może być wywołane przez promieniowanie słoneczne UVA i UVB. Nawet przy umiarkowanej aktywności ROS na skórze, nasza zdolność do zwalczania ich negatywnej działalności może być znacznie obniżona również w wyniku przewlekłej choroby. Stres oksydacyjny powoduje niekorzystne dla każdego człowieka procesy starzeniowe skóry, jak i całego organizmu.

Starzenie się – jakie są najnowsze odkrycia naukowe?

Przełomową teorią dotyczącą ROS były opublikowane już w 1956 r badania Denham’a Harman, który stwierdził, że ROS są podstawową przyczyną dolegliwości somatycznych w podeszłym wieku i że starzenie jest wynikiem losowego szkodliwego działania ROS na naszą tkankę. Jego teoria jest jedną z najbardziej uznanych teorii agingowych. Od tego czasu wiele badań potwierdziło, iż stres oksydacyjny jest główną przyczyną starzenia, nad którą niestety nie jesteśmy w stanie w pełni zapanować. Aktualnie prowadzi się wiele badań, które polegają na odszukaniu odpowiedniej mutacji genowej u drożdży, myszy oraz owadów, dzięki której można byłoby ograniczyć stres oksydacyjny. Odnaleziono liczne mutacje genowe, które wpływają na obniżenie wpływu działania stresu oksydacyjnego na organizm. Jednak nadal nie odnotowano spektakularnych odkryć, które mogłyby zrewolucjonizować medycynę. Mimo wnikliwych badań genetycznych, środowisko naukowe jest podzielone odnośnie ewentualnych możliwości zastosowania mutacji genetycznych u ludzi.

Jakie kosmetyki powstrzymują starzenie się?

Korzystanie z preparatów (kosmetyków i suplementów) zawierających składniki anti-aging i mechanizm ich działania

Antyoksydanty na starzenie się

Pierwszą grupą substancji przeciwstarzeniowych stanowią związki chroniące skórę przed wolnymi rodnikami, czyli tzw. antyoksydanty. Mają one zdolność łączenia się z ROS i uniemożliwiają im reakcję ze strukturami komórkowymi. Antyoksydanty można przyjmować doustnie oraz miejscowo. Są to: witaminy A, C, E, antyoksydanty roślinne oraz retinoidy. Witamina C stymuluję produkcję kolagenu, przeciwdziała szkodliwym skutkom promieniowania UV na skórę oraz jest kofaktorem reakcji enzymatycznych związanych z produkcją tkanki łącznej. Ponadto wspomaga system immunologiczny, działając przeciwzapalnie, hamuje produkcję cytokin prozapalnych. Wspomaga również cykl przemian witaminy E. Tokoferole z kolei, chronią przed wolnymi rodnikami lipidy błon komórkowych. Działają przeciwzapalnie i zwiększa wiązanie wilgoci w skórze. Antyoksydanty roślinne, to przede wszystkim flawonoidy, karotenoidy i polifenole. Hamują działanie tlenu atomowego i aktywnych rodników tlenowych, takich jak aniony nadtlenkowe, rodniki hydroksylowe, rodniki nadtlenkowo-lipidowe i wodoronadtlenki.

Z kolei retinoidy odpowiadają za wychwytywanie i stabilizację reaktywnych form tlenu, chroniąc błony komórkowe komórek. Kwas retinowy ponadto stymuluje fibroblasty, przez co skóra jest bardziej nawilżona, zwiększa się jej grubość i elastyczność. Retinoidy pobudzają tworzenie nowych naczyń w skórze i hamują metaloproteazy macierzy zewnątrzkomórkowej chronią przed promieniowaniem UV.

Substancje hamujące MMP

Kolejną grupę substancji przeciwstarzeniowych stanowią substancje naśladujące działanie inhibitorów metaloproteaz TIMPs. Są to ekstrakty roślinne, takie jak ekstrakt ze skórki owoców liczi, z liści jeżyny czy dyni zwyczajnej oraz peptydy: Tripeptyd-2 (hamujący elastazę i MMP-1), Myristoyl Tetrapeptide-20 i Acetyl Hexapeptide-20. Poprzez hamowanie MMP substancje te zabezpieczają włókna kolagenu i elastyny, sprzyjają prawidłowej organizacji włókien, zwiększają syntezę kolagenu I oraz pobudzają ekspresję cząsteczek tworzących macierz zewnątrzkomórkową.

Czynniki wzrostu na starzenie się

Istotne wśród substancji anti-aging są czynniki wzrostu. Są mediatorami wielu procesów fizjologicznych oraz patologicznych, stymulują podziały komórek, ich różnicowanie i wzrost. Obecnie wykorzystuje się w kosmetologii dwa rodzaje czynników wzrostu – produkowane przez systemy bakteryjne oraz pozyskiwane z osocza bogato płytkowego. Wykorzystuje się czynnik wzrostu naskórka (EGF), transformujący czynnik wzrostu (TGF) i płytkopochodny czynnik wzrostu (PDGF).

Fitohormony

Bardzo ważnymi składnikami preparatów przeciwstarzeniowych stały się tzw. fitohormony, czyli związki organiczne, regulujące wzrost i rozwój roślin. Do grupy tej zaliczamy substancje o budowie przestrzennej lub działaniu podobnym do hormonów estrogennych. Przedstawicielami są pochodne steroli, izoflawonów i lignanów. Obecność roślinnych odpowiedników estradiolu, występujących w ilości powyżej 50 mg/kg, stwierdzono m.in. w lucernie (Medicago sativa L.), czerwonej koniczynie (Trifolium incarnatum L), łubinie (Lupinus polyphyllus L), lukrecji (Glicyrhiza glabra L). Do ekstraktów o działaniu hormonalnym zaliczamy także korzeń Cimcifuga racemosa – stary indiański środek piękności. Pełnią rolę zmiataczy wolnych rodników, hamują mutacje komórkowe, działają przeciwnowotworowo. Dzięki tym właściwościom, stosowane zewnętrznie w kosmetykach zapobiegają utlenianiu i uszkodzeniu błon komórkowych. Ograniczają także działanie enzymów, m.in. kolagenazy rozkładającej włókna podporowe skóry właściwej. Podobnie jak hormony ludzkie, stymulują podziały komórek wpływając na różnorodne procesy fizjologiczne skóry. Dzięki ich działaniu poprawia się napięcie i elastyczność skóry a drobne zmarszczki stają się mniej widoczne.

Czy peptydy biomimetyczne są polecane na starzenie się?

Ważna grupę stanowią tzw. peptydy biomimetyczne – syntetyczne związki chemiczne naśladujące naturalne peptydy. Obecnie w medycynie estetycznej stosuje się ponad 300 peptydów biomimetycznych. Produkowane są w oparciu o systemy bakteryjne. Ponieważ przez naskórek przenikają dwu- lub trójpeptydy, większe peptydy wymagają metod wspomagających wprowadzanie do skóry, np. mezoterapii igłowej lub zamknięcia ich w liposomach. Coraz częściej wykorzystywane są w kosmetologii komórki macierzyste roślinne. Stymulują nasze własne komórki macierzyste oraz inne komórki, m.in. fibroblasty do namnażania. Przykładem takich wyciągów roślinnych jest ekstrakt z kultur kalusowych Róży Damasceńskiej. Ma on zbawienny wpływ na łagodzenie stanów zapalnych skóry. Działa przeciwstarzeniowo, redukuje zmarszczki, rozjaśnia skórę. Również resweratrol zawarty w winogronie ma duże znaczenie w medycynie anti-aging. Jest wielokrotnie silniejszym antyoksydantem od witaminy C czy E.

Czy trzeba unikać tytoniu, nikotyny i dymu papierosowego?

Palenie tytoniu powoduje niekorzystne zmiany skóry wywołując lub nasilając przebieg wielu chorób skórnych, w tym nowotworów. Dodatkowo dym tytoniowy zdecydowanie przyśpiesza naturalny proces starzenia się skóry. Zaobserwowano, że skóra nałogowych palaczy w wieku 40 lat wygląda jak skóra nigdy nie palących 70-cio latków. Efekt uszkodzenia skóry dymem tytoniowym jest nieodwracalny, jednak dalszego pogorszenia można uniknąć poprzez zaprzestanie palenia. Styl życia może mieć wpływ głównie na przyspieszenie, ale także, choć rzadko, na opóźnienie naturalnych procesów starzenia się skóry. Palenie papierosów zdecydowanie jest jednym z czynników, które znacznie zwiększają tempo pojawiania się zmian charakterystycznych dla skóry starzejącej się. Jedyną możliwością zniwelowania niekorzystnych zmian i opóźnienia procesów starzenia spowodowanych paleniem tytoniu jest abstynencja nikotynowa.

Czy stosować suplementację hormonalną w okresie niedoborów i menopauzy?

Szczególnie nasilenie zmian typowych dla starzejącej się skóry następuje u kobiet w okresie menopauzy. W wyniku zaburzeń hormonalnych następuje brak pobudzania receptorów estrogenowych objawiających się m.in. osłabieniem aktywności fibroblastów. Następuje zahamowanie syntezy glikozaminoglikanów, zwłaszcza kwasu hialuronowego oraz kolagenu. Obniżeniu ulega także synteza, różnicowanie i regeneracja keratynocytów. Następuje wyraźne zmniejszenie nawilżenia i jędrności skóry.

Czy aktywna ochrona przed promieniowaniem UV jest konieczna?

Efekty działania promieniowania UV na skórę zależą od ilości pochłoniętej energii i stopnia penetracji. Organizm chroni się przed wnikaniem promieniowania poprzez zgrubienie warstwy rogowej, pigmentację, wydzielanie z potem kwasu urokainowego (endogenny związek, który jest czynnikiem o supresorowym działaniu, tworzy się w warstwie rogowej naskórka pod wpływem UV) oraz aktywację enzymatycznej naprawy uszkodzeń DNA).

UVB

Promieniowanie UVB (280–320 nm) to najbardziej szkodliwa składowa światła słonecznego. Na powierzchnię Ziemi dociera około 5% promieniowania UVB. Dysponuje wysoką energią oraz powoduje powstanie rumienia. Odpowiada za poparzenia słoneczne, jak również pigmentację. Powinno się unikać emisji UVB od godziny 10 rano do 15 po południu, a także latem. To okresy, gdy natężenie tego promieniowania jest najsilniejsze. Częste wystawiania ciała na to promieniowanie przyczynia się do powstawania zaćmy, osłabienia odporności immunologicznej oraz nowotworów. Podczas promieniowania UVB dochodzi do reakcji natychmiastowej, związanej z powstawaniem wolnych rodników, które przyczyniają się do denaturacji błon komórkowych.

UVA

Do Ziemi dociera 95% promieniowania UVA (320–400 nm). Promieniowanie to dzieli się na UVA-1 (340–400 nm) i UVA-2 (320–340 nm). UVA-2 działa na skórę podobnie jak UVB, wykazuje jednak większe działanie rakotwórcze. UVA-1 wnika głębiej w skórę, ale jest mniej szkodliwe. Emisja UVA inicjuje powstanie opalenizny. W przeciwieństwie do UVB nie powoduje rumienia i oparzenia słonecznego. Jednak UVA wnika do warstwy siateczkowatej i brodawkowatej skóry właściwej, wywołując więcej szkód niż promieniowanie UVB. Promieniowanie UVA odpowiedzialne jest za fotostarzenie się skóry. Przyczynia się do reakcji fotoalergicznych. Zachodzi tutaj reakcja opóźniona, dotycząca kwasów nukleinowych i białek.

Pojawia się tzw. mostkowanie między cząsteczkami białkowymi. To prowadzi do powstania zjawiska sieciowania kolagenu i zmiany konfiguracji cząsteczek elastyny, prowadzącej do tzw. elastozy słoneczne. Powoduje to fotostarzenie. Określenie to opisuje wiele niekorzystnych zmian w wyglądzie, funkcji i strukturze skóry spowodowanych przez nadmierną i długotrwałą ekspozycję na promieniowanie ultrafioletowe oraz sztuczne napromieniowanie UV, np. w solarium. Za fotostarzenie jest odpowiedzialnie promieniowanie zarówno UVA jak i UVB.

50% promieni UVA dociera aż do warstwy brodawkowatej i siateczkowatej skóry właściwej, gdzie ma wpływ na fibroblasty, komórki dendrytyczne, komórki nacieku zapalnego, w tym limfocyty T, granulocyty i komórki tuczne oraz komórki śródbłonka naczyniowego. Około 9–14% promieniowania UVB dociera do warstwy żywej naskórka.

Co to jest starzenie się zewnątrzpochodne?

Do głównych objawów starzenia zewnątrzpochodnego można zaliczyć: zmiany o charakterze przerostowym, suchość i szorstkość skóry, występowanie zmian przednowotworowych (rogowacenie słoneczne), zmarszczki głębokie, teleangiektazje, zaburzenia pigmentacji (odbarwienia, przebarwienia, plamy soczewicowate), zmniejszenie elastyczności, wiotkość skóry, przerost gruczołów łojowych (tworzenie się dużych zaskórników, skóra staje się żółtobrunatna, szorstka). Zmiany kliniczne wymienione wyżej w dużej mierze zależą od długości i częstości ekspozycji na słońcu, jak również od występowania oparzeń posłonecznych. Co najważniejsze, zależne jest to od fototypu skóry (najczęściej w I i II kategorii). Najbardziej powszechną zmianą histologiczną jest elastora, tzn. nagromadzenie atroficznego materiału elastynopodobnego w warstwie brodawkowatej skóry właściwej. Może objawiać się to głębokimi bruzdami, guzkami, grudkami. Zjawisko to nie występuje w skórze chronionej, nawet u ludzi starszych.

Naskórkowe zmiany to przede wszystkim wzrost jego grubości z towarzysząca atypią cytologiczną. W warstwie podstawnej następuje nierówne rozmieszczenie melanocytów, czego wynikiem mogą być odbarwienia i przebarwienia. Obserwuje się spadek komórek Langerhansa, które są odpowiedzialne za sprawne działanie układu immunologicznego. W fotostarzejącej się skórze można zaobserwować zwiększoną liczbę komórek takich, jak fibroblasty, makrofagi, komórki tuczne.

Naturalne i biologiczne starzenie się spowodowane różnorakimi czynnikami prowadzi do wielu nieodwracalnych zmian. Ochrona przed promieniowaniem UV jest więc bardzo ważna i należy ograniczać kontakt z promieniowaniem. Można starać się zmniejszyć efekty fotostarzenia przez stosowanie miejscowo retinoidów. Mogą one powodować cofanie się zmian, oraz miejscowe i ogólne antyoksydanty, a także różne formy złuszczania naskórka.

Czy mimika ma wpływ na starzenie się?

Do powstawania zmarszczek przyczyniamy się poprzez uśmiechanie się, marszczenie czoła czy mrużenie oczu. W wyniku tego pojawiają się linie między brwiami (lwia zmarszczka) czy zmarszczki w kącikach oczu (kurze łapki). Pewne odruchy mięśniowe można jednak wypracować tak, żeby zniwelować ich niekorzystny wpływ na wygląd twarzy.

Jak holistycznie zapobiegać starzeniu się?

Korzystanie z nowoczesnych osiągnięć naukowych z zakresu:

• kosmetologii;
• medycyny estetycznej;
• chirurgii plastycznej;
• skutecznych kosmetyków zawierających odpowiednie substancje:
  • np. witamina A, retinol i jego pochodne – są w organizmie zamieniane w kwas witaminy A, który pobudza odbudowę komórek.
  • Filtry ochronne UVA i UVB – ochrona przed fotostarzeniem (starzenie skóry wywołane światłem).
  • Hydroksykwasy (w szczególności kwas glikolowy z uwagi na jego najmniejszą cząsteczkę) – wspierają odnowę i mechanizmy regeneracyjne.
  • Przeciwutleniacze (antyoksydanty) – wspierają mechanizmy ochronne i regeneracyjne. Należą do nich m.in. Witamina C, która jak wykazały badania, ochrania skórę, zapobiega jej fotostarzeniu się oraz stymuluje produkcję kolagenu. Aby jednak witamina C zadziałała jej stężenie w preparatach musi wynosić co najmniej 10%.
  • Substancje poprawiające strukturę i funkcję naskórka
  • Substancje hormonopodobne, np. soja – spowalnia tworzenie się zmarszczek
  • Kwas hialuronowy – jest substancją silnie wiążącą wodę w tkance łącznej. Wypełnia przestrzenie między włóknami kolagenowymi i utrzymuje elastyczność skóry.
  • Substancje chroniące skórę: za stan skóry, jej gładkość, sprężystość i napięcie odpowiadają przede wszystkim trzy substancje: kwas hialuronowy i jego sole – bardzo ważne składniki wewnątrzkomórkowej substancji spajającej.
  • Mukopolisacharydy – składniki proteinowe, jeden z podstawowych składników skóry. Mają działanie ochronne, wspierające i wygładzające, utrzymują prawidłowe napięcie skóry.
  • Siarczan chondroityny – substancja warunkująca nawilżenie skóry, wiążąca wodę. Oprócz skóry wystepuje także w chrząstkach.

Olbrzymia liczba teorii starzenia się skóry, oraz wielokierunkowość zmian towarzyszących temu procesowi powoduje, że tak trudne jest opracowanie jednej w pełni skutecznej i bezpiecznej metody hamującej ten proces. Naukowcy z całego świata prowadzą badania, powstają ciągle nowe substancje o działaniu przeciwstarzeniowym, jedne mniej inne bardziej skuteczne.

Spodobał Ci się ten wpis? Przeczytaj kolejny: Bariera naskórkowa

.